Ο Περικλής κατέστησε την Ελλάδα αθάνατη στον χρόνο, αποδεικνύοντας ότι η δημοκρατία, είναι ο αποτελεσματικότερος και δικαιότερος τρόπος συλλογικής ζωής. Με δυνάμεις και αρωγούς τη παιδεία του, τη γνώση και εμπειρία του, τη λογική, τη διορατικότητα του, τις διανοητικές του ικανότητες, το προσωπικό του κύρος και ήθος, τον ανιδιοτελή χαρακτήρα του.
Στοιχεία που όπως φαίνεται, αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για τη συγκρότηση μιας δημοκρατικής κοινωνίας.
Πόσο εύκολα ξεστομίζουμε τη λέξη δημοκρατία; Πόσο δεδομένη την έχουμε; Τι γνωρίζουμε για αυτήν; Πού τα μάθαμε; Πόσο δημοκράτες είμαστε τελικά;
Πλήγμα δημοκρατίας, τραύμα ελευθερίας
Δημοκρατία και ελευθερία αλληλοσυμπληρώνονται. Όταν ο πολίτης μιας χώρας δεν αισθάνεται ελεύθερος, πιέζεται, χειραγωγείται ή στερείται των δικαιωμάτων του, ταυτόχρονα πλήττεται και η δημοκρατία.
Ωστόσο, προς αποφυγήν ασυδοσίας και αλλοίωσης, οι πολίτες χρειάζεται να γνωρίζουν καλά τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους. Να είναι άξιοι να αντισταθούν στον φανατισμό και τους δογματισμούς, που αποδεδειγμένα διαβρώνουν τη ζωή τους.
Για να απολαμβάνει ο πολίτης κοινωνική, πολιτική, οικονομική και δικαστική ελευθερία, θα πρέπει η δημοκρατία να είναι απαλλαγμένη από την αναρχία, την τρομοκρατία, τη διαφθορά, την αδικία, την αναξιοκρατία, την ευνοιοκρατία, την ψηφοθηρία, τις καταχρήσεις, τα σκάνδαλα, τον λαϊκισμό, την κοινωνική αναλγησία, τη φαυλοκρατία, τη δωροδοκία, τον ύποπτο πλουτισμό και άλλα. Ο Πλάτων γνώριζε χιλιάδες χρόνια πριν, ότι όλα αυτά οδηγούν σε καταστροφικές συνέπειες.
Εντούτοις, όλα τα παραπάνω δεινά αποτελούν συνηθισμένες τακτικές μέσα στη σημερινή κοινωνία, καθώς οι άνθρωποι γινόμαστε μάρτυρες μιας αδιαφορίας για τα κοινά συμφέροντα. Στον πολιτικό θώκο, τόσα μυαλά μαζεμένα, τόσες γνώσεις, τόσες ιδέες, τόση ενέργεια, τόση όρεξη και πάλι δεν καταφέρνουν να συμπράξουν αρμονικά και να δράσουν συλλογικά, για χάρη των ταλαιπωρημένων λαών και της δημοκρατίας.
Αλλά και στη καθημερινότητά μας ακούμε φράσεις όπως, «Δεν με νοιάζει τι κάνουν οι άλλοι, με ενδιαφέρει τι κάνω εγώ!», ενώ ταυτόχρονα κρίνουμε αρνητικά τα λόγια ή τις πράξεις του πλησίον μας. Διαμαρτυρόμαστε έντονα για την αδικία και την ίδια ώρα συμπεριφερόμαστε εμείς με άδικο τρόπο. Αναπαράγουμε τα κακέκτυπα ιδεολογήματα των ΜΜΕ και της πολιτικής παραπληροφόρησης. Βλέπουμε το επιδερμικό και χάνουμε το ουσιαστικό, καθώς αδυνατούμε να σκεφτούμε λογικά.
Οι σχέσεις μας «ρηχαίνουν» μέρα με τη μέρα, όταν εγωισμός και κενοδοξία δεσπόζουν σε πρώτο πλάνο. Δίχως αυτοκριτική, βλέποντας ή νιώθοντας το προσωρινό και το πρόσκαιρο και όχι το μόνιμο, αδυνατώντας να ξεχωρίσουμε το μαύρο από το άσπρο, το καλό από το κακό, εργαζόμαστε τελικά εναντίον της κοινωνίας. Η ελευθερία καταλήγει να είναι αυθαιρεσία, ασυδοσία και συνεπώς αδυναμία.
Στην πραγματική δημοκρατία υπάρχει το «μέτρο» και το «όριο». Όταν αυτά εκλείψουν, η δημοκρατία απλά «νοσεί».
Τα μονοπάτια της δημοκρατίας είναι και τα πιο δύσβατα
Η δημοκρατία δεν είναι μια αφηρημένη αλλά μια πολύ συγκεκριμένη έννοια και βρίσκεται πάντα «εν εξελίξει». Δεν είναι μόνο πολίτευμα, αλλά βίωμα του καθενός. Είναι τρόπος ζωής και τρόπος σκέψης και εφαρμόζεται σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής και σε όλους τους τύπους διαπροσωπικών σχέσεων, χωρίς ίχνος υστεροβουλίας και οικονομικών σκοπιμοτήτων.
Δυστυχώς, η εξελικτική πορεία της ανθρωπότητας δεν κατάφερε να μας οδηγήσει στην καλλιέργεια αυτών των κατάλληλων χαρισμάτων και αρετών, που ευνοούν και διασφαλίζουν μια υγιή δημοκρατία. Ψυχολογικές έρευνες συμπεραίνουν ότι, οι άνθρωποι δεν σκεφτόμαστε «καθαρά». Προκαταλήψεις, ιδεοληψίες και εγωιστικές τάσεις σαμποτάρουν καθημερινά το μυαλό μας, ενώ τα δεδομένα έχουν αποδείξει ότι, η δημοκρατία βάλλεται και πλήττεται σε παγκόσμιο επίπεδο.
Σε δημοκρατικά καθεστώτα, οι πολίτες είτε εντάσσονται στην πλειοψηφία, είτε συνιστούν μειοψηφία, έχουν το δικαίωμα να εκφράζουν ελεύθερα τις ιδέες, τις απόψεις και τα πιστεύω τους. Ο δημοκράτης αναπτύσσει ελεύθερα πρωτοβουλίες, αλλά ταυτόχρονα σέβεται και προσέχει τον συνάνθρωπό του, δέχεται τις ανόμοιες απόψεις που διασφαλίζουν ισότιμα δικαιώματα, δεν ενοχλεί με κανένα τρόπο και πιστεύει πως πρώτα έχει καθήκοντα και μετά δικαιώματα. Αναγνωρίζει ότι η ελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζει του άλλου και δίνει εξετάσεις καθημερινά, όχι μονάχα μπροστά στην κάλπη. Εξετάζεται σε μικρά πράγματα στη ζωή.
Για να σηκώσει λοιπόν ο άνθρωπος το «βάρος της δημοκρατίας» χρειάζεται ενδιαφέρον, σκληρή καθημερινή δουλειά, υψηλό ήθος, δύναμη πνεύματος αλλά και ψυχής.
Από το σπίτι μέχρι τη δημοκρατία… μια παιδεία δρόμος
Η δημοκρατία διδάσκεται από μικρή ηλικία μέσα στην οικογένεια και το σχολείο. Οι άνθρωποι πιστεύουν στις αρχές της, γνωρίζουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, έχουν ιδέα περί άγραφων νόμων, κατανοούν τι σημαίνει συλλογικότητα και συμμετέχουν στα κοινά με ποικίλους τρόπους, γιατί συναισθάνονται την ευθύνη τους απέναντι στον συνάνθρωπο και το κράτος. Δεν ενδιαφέρονται μόνο για το ατομικό τους συμφέρον αλλά και για την πρόοδο της κοινωνίας, διότι γνωρίζουν ότι η δική τους τύχη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με αυτήν.
Η δημοκρατία προσφέρει αναβάθμιση της ανθρώπινης ύπαρξης, του πνεύματος, του πολιτισμού, της κόσμιας ειρήνης και συναδέλφωσης. Με την προϋπόθεση όμως ότι όλοι οι πολίτες τη γνωρίζουν καλά, την ενστερνίζονται και συμφωνούν για τη διαφύλαξή της.
Κι όμως, ο τωρινός άνθρωπος απλά δεν γνωρίζει, δεν ενδιαφέρεται να μάθει και να εφαρμόσει. Έστω… να προσπαθήσει.
Η δημοκρατία δεν κόβεται και δεν ράβεται. Μόνο άτομα με πραγματική παιδεία μπορούν να συγκροτήσουν μια δημοκρατία και ακριβώς αυτός ο ακρογωνιαίος λίθος, λείπει πέρα από το ανεκτό όριο στις περισσότερες από τις σύγχρονες δημοκρατίες. Οι έρευνες μιλούν και τα αποτελέσματα είναι απογοητευτικά…
Μήπως οι σημερινοί Ηomo sapiens δεν είμαστε σχεδιασμένοι για τη δημοκρατία;
Μήπως τα μυαλά μας την οδηγούν τελικά σε βέβαιο θάνατο;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου