Ψηφίζονται μέτρα και φοροελαφρύνσεις 5,5 δισ. πριν τις Ευρωεκλογές

Του Σωτήρη Καψώχα.
Τον Μάιο του 2010 η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου, έχοντας βάλει τη χώρα στα μνημόνια, ανακοίνωνε διά στόματος του τότε υπουργού Οικονομικών, Γιώργου Παπακωνσταντίνου, τα πρώτα σκληρά μέτρα, μεταξύ των οποίων ήταν η κατάργηση σε 13ους και 14ους μισθούς και συντάξεις αλλά και οι αυξήσεις όλων των συντελεστών ΦΠΑ. Η αφαίμαξη της κοινωνίας από τα πρώτα μέτρα λιτότητας έφτασε στα 18,24 δισ. ευρώ.

Τον Μάιο του 2019, 9 χρονιά μετά, και με το τέλος των μνημονίων να έχει συντελεστεί τον Αύγουστο του 2018, ο Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωσε θετικά μέτρα για τους πολίτες, τα οποία σε βάθος τριετίας ανέρχονται στο ποσό των 5,5 δισ. ευρώ. Μέσα στην εβδομάδα η κυβέρνηση θα καταθέσει διατάξεις νόμου με τις οποίες θα προβλέπονται η άμεση καταβολή μιας «παραλλαγής» της 13ης σύνταξης συνολικού ύψους 800 εκατ. ευρώ, καθώς και μειώσεις στον ΦΠΑ.
Για τον ΦΠΑ τα μέτρα αφορούν σε μετάταξη όλων των τροφίμων από τον κανονικό συντελεστή 24% στο 13%, σε μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση από το 24% στο 13% και σε μείωση του ΦΠΑ για ηλεκτρική ενέργεια και φυσικό αέριο από το 13% στο 6%. Αυτά τα μέτρα έχουν συνολικό δημοσιονομικό κόστος 1,060 δισ. ευρώ για φέτος (800 εκατ. ευρώ οι συντάξεις, ενώ 260 εκατ. ευρώ είναι η απώλεια εσόδων από τον ΦΠΑ σε επίπεδο εξαμήνου) αλλά και μόνιμο χαρακτήρα.

Τα υπόλοιπα μέτρα, που εξαγγέλθηκαν σε ορίζοντα διετίας, σύμφωνα με τις δηλώσεις του πρωθυπουργού θα νομοθετηθούν το αμέσως προσεχές διάστημα και θα τεθούν σε εφαρμογή από τις αρχές του 2020 μαζί με την αναμενόμενη ακύρωση του μέτρου της μείωσης του αφορολόγητου. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το περιεχόμενο των εξαγγελιών της κυβέρνησης ήταν σε πλήρη γνώση των θεσμών.
Παρά τις αντιρρήσεις κυρίως του ΔΝΤ, ο υπουργός Οικονομικών, Ευκλείδης Τσακαλώτος, μετέφερε την απόφαση της κυβέρνησης, επιχειρηματολογώντας για την κοινωνική αναγκαιότητα λήψης των μέτρων και τεκμηριώνοντας ότι δεν προκαλούν δημοσιονομική επιβάρυνση. Πάντως, αναμένεται να γίνει συζήτηση με τους θεσμούς στο πλαίσιο της προγραμματισμένης συνάντησης των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης στο Eurogroup της 16ης Μαΐου.

Οι δηλώσεις του Πιερ Μοσκοβισί και το περιεχόμενο της έκθεσης ανοιξιάτικων προβλέψεων της Κομισιόν είχαν ανοίξει τον δρόμο για την αποδοχή -τουλάχιστον από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή- της ακύρωσης της προνομοθετημένης μείωσης του αφορολόγητου, ενώ οι τοποθετήσεις του Επιτρόπου άφηναν περιθώριο ερμηνειών διαλλακτικής στάσης ως προς την αξιοποίηση του έξτρα δημοσιονομικού χώρου. Ο Κοινοτικός Επίτροπος είχε αναφέρει ότι η Κομισιόν δεν ήταν υπέρ των υπερπλεονασμάτων και προφανώς δεν χρειάζεται να συνεχίζονται εις το διηνεκές, προσθέτοντας όμως ότι οι δεσμεύσεις πρέπει να τηρούνται.

Επιπλέον χώρος για νέες ανάσες
Πέρα από τα μέτρα άμεσης εφαρμογής, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε και μια δέσμη μετεκλογικών δεσμεύσεων, η υλοποίηση των οποίων συναρτάται με τη στάση των θεσμών. Πρακτικά, ο πρωθυπουργός προανήγγειλε μειωμένους στόχους πρωτογενών πλεονασμάτων 2,5% του ΑΕΠ από το 2020 και μετά, με την απώλεια της μιας μονάδας του ΑΕΠ επί της δέσμευσης για 3,5% του ΑΕΠ να καλύπτεται από εγγυήσεις ύψους 5,55 δισ. ευρώ σε ειδικό λογαριασμό. Οπως δήλωσε, έδωσε εντολή να ανοίξει ένας ειδικός λογαριασμός στον οποίο θα κλειδωθούν 5,55 δισ. ευρώ από τα ταμειακά διαθέσιμα της χώρας, που σήμερα υπολογίζονται σε 31 δισ. ευρώ.
«Θα έχουμε τη δυνατότητα να σχεδιάσουμε τους προϋπολογισμούς μας με μειωμένα πρωτογενή πλεονάσματα στο 2,5% του ΑΕΠ», είπε ο Αλέξης Τσίπρας, υποστηρίζοντας νωρίτερα ότι εξαιτίας της εφαρμογής επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής η ενίσχυση της ανάπτυξης θα έρθει να καλύψει το χαμένο έδαφος των πλεονασμάτων και τελικά και πάλι το πλεόνασμα θα προκύψει πάνω από το 3,5% του ΑΕΠ. Αν οι υπολογισμοί δεν επιβεβαιωθούν στην πράξη, η κυβέρνηση προτείνει στους δανειστές εγγύηση από τα κλειδωμένα σε ειδικό λογαριασμό 5,55 δισ. ευρώ.
«Τα λεφτά είναι πάνω στο τραπέζι», είπε και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, ο οποίος έδωσε τις εξηγήσεις για το πώς θα δουλέψει στην πράξη αυτός ο ευρηματικός μηχανισμός εγγυήσεων. «Το 3,5% των πρωτογενών πλεονασμάτων δεν ήταν τιμωρία για την ελληνική οικονομία. Ηταν η δική μας συνεισφορά στην απομείωση του χρέους. 3,5% υποσχεθήκαμε, 3,5% θα πάρουν. Είτε θα το πάρουν από τον ειδικό λογαριασμό είτε γιατί πάλι θα έχουμε υπεραπόδοση από την ανάπτυξη. Είναι κλειδωμένα αυτά τα λεφτά και είναι η εγγύησή μας», ανέφερε χαρακτηριστικά ο υπουργός Οικονομικών.

Οι κλίμακες της 13ης σύνταξης
Mε κλιμάκωση 30%-100% επί του ποσού της κύριας σύνταξης που εισπράττουν από τον ΕΦΚΑ επανέρχεται για όλους (περίπου 2.540.650 συνταξιούχοι) η 13η σύνταξη. Η φόρμουλα που επελέγη καλύπτει όλους τους συνταξιούχους, αλλά με προοδευτικότητα έτσι ώστε να λάβουν όλοι οι συνταξιούχοι τη λεγόμενη 13η σύνταξη.
Αναλυτικά, οι κλίμακες της 13ης σύνταξης είναι:

• * Οι συνταξιούχοι με μεικτή κύρια σύνταξη έως 500 ευρώ θα λάβουν το 100% της σύνταξής τους, δηλαδή θα λάβουν μια πλήρη κύρια σύνταξη. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν 800.000 συνταξιούχοι, οι οποίοι θα λάβουν έως 500 ευρώ.
• * Οι συνταξιούχοι με μεικτή κύρια σύνταξη από 500 έως 600 ευρώ θα λάβουν το 70% της σύνταξής τους. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν 350.000 συνταξιούχοι που θα λάβουν από 350 έως 420 ευρώ.
• * Οι συνταξιούχοι με μεικτή κύρια σύνταξη από 600 έως 1.000 ευρώ θα λάβουν το 50% της σύνταξής τους. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν 600.000 συνταξιούχοι, οι οποίοι θα λάβουν από 300 έως 500 ευρώ.
• * Οι συνταξιούχοι με μεικτή κύρια σύνταξη πάνω από 1.000 ευρώ θα λάβουν το 30% της σύνταξής τους. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν 770.000 συνταξιούχοι, οι οποίοι θα λάβουν από 300 ευρώ και πάνω και κατά μέσο όρο 400 ευρώ.
• * Οσοι λαμβάνουν διπλές συντάξεις θα πάρουν το ποσό που αντιστοιχεί για το άθροισμα των συντάξεών τους.

Επτά χρόνια μετά την πλήρη κατάργηση των δώρων, η 13η σύνταξη επανέρχεται κλιμακωτά για όλους. Υπενθυμίζεται ότι τα δώρα Χριστουγέννων, Πάσχα και καλοκαιριού καταργήθηκαν εντελώς το 2012 με τον νόμο 4093, ο οποίος έχει κριθεί αντισυνταγματικός από το ΣτΕ. Από το 2010 είχαν μειωθεί σε σταθερό ποσό για όλους, δηλαδή στα 800 ευρώ τον χρόνο ανεξάρτητα από το ύψος της σύνταξης (400 ευρώ τα Χριστούγεννα, 200 ευρώ το Πάσχα και 200 ευρώ το καλοκαίρι) με νόμο που έχει κριθεί συνταγματικός. Τα δώρα σταθερού ποσού δίνονταν μόλις δύο χρόνια προτού καταργηθούν εντελώς το 2012.

Οι αλλαγές στον ΦΠΑ
Η μετάταξη όλων των τροφίμων από το 24% στο 13%, που θα εφαρμοστεί άμεσα, εφόσον περάσει στην αγορά, θα επηρεάσει τις τιμές μιας σειράς βασικών αγαθών στο καλάθι της νοικοκυράς. Σήμερα με ΦΠΑ 24% επιβαρύνονται τα παρακάτω προϊόντα:

• * Καφές, κακάο, τσάι, χαμομήλι, ζάχαρη, αλάτι, ξίδι, μπαχαρικά.
• * Αλλαντικά, μαρμελάδες, σοκολάτες, γκοφρέτες, μπισκότα.
• * Παγωτά, κρουασάν, παξιμάδια, κονσέρβες, σνακ, δημητριακά.
• * Ηλιέλαια, σογιέλαια, καλαμποκέλαια, φυτικές λιπαρές ουσίες.

Η μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση, που επίσης θα εφαρμοστεί άμεσα, θα σημάνει μείωση των επιβαρύνσεων από το 24% στο 13% για τα προϊόντα που πωλούνται από οβελιστήρια, πιτσαρίες, αρτοποιεία, εστιατόρια, ταβέρνες, μεζεδοπωλεία, καφετερίες, ζαχαροπλαστεία, σνακ μπαρ, φαστ φουντ, κυλικεία, καντίνες κ.ά., ενώ οι καταναλωτές αναμένεται να δουν στους λογαριασμούς φυσικού αερίου και ρεύματος που θα εκδοθούν από τον Ιούνιο και μετά μείωση επιβαρύνσεων εξαιτίας της μετάταξης από το 13% στο 6%.

Μηδενική εισφορά αλληλεγγύης για εισοδήματα έως 20.000 ευρώ
Η εξαγγελία μείωσης της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης θα σημάνει μηδενικές επιβαρύνσεις για εισοδήματα έως 20.000 ευρώ. Πρακτικά η εφαρμογή της παραπάνω κλίμακας μεταφράζεται σε «κέρδη» από 22 ευρώ για έναν φορολογούμενο με εισόδημα 13.000 ευρώ έως και 726 ευρώ για φορολογούμενο με εισόδημα 40.000 ευρώ.
Η νέα κλίμακα που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός προβλέπει συντελεστές:

• * 0% (από 2,2%) για εισοδήματα από 12.000 έως 20.000 ευρώ.
• * 2% (από 5%) για το τμήμα του εισοδήματος από 20.001 έως 30.000 ευρώ.
• * 4% (από 6,5%) για το τμήμα του εισοδήματος από 30.001 έως 40.000 ευρώ.
• * 6% (από 7,5%) για το τμήμα του εισοδήματος από 40.001 έως 65.000 ευρώ.
• * 8% (από 9%) για εισοδήματα από 65.001 έως 220.000 ευρώ.
• * 10% (ο συντελεστής παραμένει αμετάβλητος) για εισοδήματα άνω των 220.000 ευρώ.

Η εφαρμογή της παραπάνω κλίμακας σημαίνει ότι από το 2020 φορολογούμενος με ετήσιο εισόδημα 13.000 ευρώ δεν θα επιβαρύνεται με ειδική εισφοράς αλληλεγγύης και θα ελαφρυνθεί κατά 22 ευρώ. Στα 15.000 ευρώ εισοδήματος η μείωση είναι 66 ευρώ, στα 20.000 ευρώ τα 176 ευρώ της σημερινής επιβάρυνσης διαγράφονται, στα 25.000 ευρώ εισοδήματος ο φορολογούμενος θα έχει ωφέλεια 326 ευρώ και σε υψηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια οι ελαφρύνσεις είναι ακόμα μεγαλύτερες. Για τους έχοντες εισοδήματα 30.000 ευρώ η μείωση φόρου φθάνει τα 476 ευρώ ετησίως (από 627 σήμερα σε 200 ευρώ), στα 40.000 ευρώ προκύπτει ελάφρυνση 721 ευρώ (από 1.326 σε 600 ευρώ) και για ετήσιο εισόδημα 50.000 ευρώ το «κέρδος» ανέρχεται στα 876 ευρώ.

Μέτρα για το 2020 που θα ψηφιστούν τώρα

• * Αύξηση συντελεστή απόσβεσης στο 150% από το 100% για επενδύσεις της επόμενης πενταετίας (ισχυρό αναπτυξιακό μέτρο).
• * Επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών για νέους έως 25 χρόνων κατά 80% και 25% για νέους από 25 έως 29 ετών.
• * Μείωση του χαμηλού συντελεστή από το 13 στο 11%.
• * Εκπτωση των τόκων όλων των στεγαστικών δανείων από το φορολογητέο εισόδημα.
• * Φορολογικές μειώσεις για νησιά και ορεινές περιοχές – μείωση ΕΝΦΙΑ για νησιά μέχρι 1.000 κατοίκους.
• * Μείωση κόστους πετρελαίου για ορεινές περιοχές.
• * Μείωση φόρου κερδών συνεταιρισμών στο 10% συν μείωση κατά 10% του φόρου των συνεταιρισμένων αγροτών.

Φτηνότερα τα προϊόντα
Η μείωση των συντελεστών ΦΠΑ σε εστίαση και τρόφιμα σημαίνει φτηνότερες τιμές σε προϊόντα και υπηρεσίες που, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, απορροφούν κάθε μήνα σχεδόν το 31% ενός μέσου ελληνικού οικογενειακού προϋπολογισμού. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 1 στα 10 ευρώ που ξοδεύει κατά μέσο όρο τα τελευταία χρόνια ένα ελληνικό νοικοκυριό δαπανάται στον χώρο της εστίασης – ειδικά σε είδη και υπηρεσίες καφενείων, καφετεριών, ζαχαροπλαστείων, εστιατορίων, ψητοπωλείων, οινομαγειρείων και λοιπών συναφών επιχειρήσεων, πλην των κέντρων διασκέδασης, συμπεριλαμβανομένων και των ξενοδοχείων, όπου μέρος των δαπανών αφορούν σε υπηρεσίες εστίασης.
Επί συνολικής μέσης μηνιαίας δαπάνης ανά νοικοκυριό τα 1.414,09 ευρώ το 2017, τα 148,77 ευρώ -ή ποσοστό 10,5% επί του συνόλου- αφορούσαν στον εν λόγω χώρο. Οσον αφορά στα είδη διατροφής, αυτά αντιστοιχούν, σύμφωνα με τη δειγματοληπτική Ερευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών του 2017, που διενεργήθηκε από την ΕΛΣΤΑΤ, σε δείγμα 6.176 ιδιωτικών νοικοκυριών στο σύνολο της χώρας (20,4%).

Φθηνότερη και η θέρμανση
Μείζονος σπουδαιότητας μέτρο συνιστά και η εξαγγελθείσα μείωση του συντελεστή ΦΠΑ στην ενέργεια, τον ηλεκτρισμό και το φυσικό αέριο στο 6%, καθώς ενδεικτικά, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για τη χώρα μας, το 25,7% των ελληνικών νοικοκυριών δυσκολεύεται να έχει άνετη πρόσβαση στη θέρμανση τους χειμερινούς μήνες. Σημειωτέον ότι η Ελλάδα με βάση αυτά τα στοιχεία βρίσκεται στην τρίτη υψηλότερη θέση της ΕΕ των 28, πίσω μόνο από την πρώτη Βουλγαρία, όπου το ένα στα τρία νοικοκυριά αντιμετωπίζει προβλήματα με την κάλυψη των αναγκών θέρμανσης, και τη Λιθουανία, με το ποσοστό των οικογενειών που έχουν αντίστοιχα προβλήματα να ανέρχεται στο 28,9%.

Δημοσιεύτηκε στο φύλλο 101 της «Νέας Σελίδας» που κυκλοφόρησε την Κυριακή 12/05/2019.