Με αυτή τη διάθεση, όταν έφτασε στα χέρια μας, πήραμε να διαβάσουμε το βιβλίο ‘‘Ο Άγιος Σαλώνων Ησαΐας’’. Γρήγορα όμως αρνητικές εκπλήξεις και διαψεύσεις διαδέχονταν η μία την άλλη.
Και γιά να γίνω πιό συγκεκριμένος:
Όταν γράφομε, για να πάρει το φως της δημοσιότητας το γραπτό, πρώτα έχομε ξεκαθαρίσει το λόγο για τον οποίο γράφετε και το σε ποιούς απευθύνεται να το διαβάσουν. Και στην συνέχεια, τηρούμε κάποιους κανόνες: οργάνωσης περιεχομένου, δομής, έκφρασης, βιβλιογραφικής τεκμηρίωσης, ώστε να διευκολυνθεί κι ο αναγνώστης. Με διαφορετική κατά περίπτωση επιτυχία, όμως με διακριτή την εκάστοτε προσπάθεια.
Ο Ησαΐας εθνεγέρτης κι εθνομάρτυρας επίσκοπος, έχει σφραγίσει την ιστορική πορεία του τόπου και δεν προσφέρεται για χρήσεις, υπηρεσίες σκοπιμοτήτων κ.τ.ό. Επιβάλλει σεβασμό. Ως ιστορικό πρόσωπο, δεν έχει φωτισθεί επαρκώς λόγο έλλειψης τεκμηρίων. Η μελέτη του αείμνηστου δεσφινιώτη γυμνασιάρχη, Δ. Παπακωνσταντίνου παραμένει αξεπέραστη. Λίγες προσθήκες υπήρξαν απ’ τα χρόνια. Δικαίωμα κάθε νέου μελετητή να καταπιάνεται με μεγάλα αναστήματα, θέματα, να ξανακοιτά με τα δικά του και της εποχής τα μάτια τις παλιές πηγές, να εντοπίζει και να φέρνει στο φως, νέες.
Ο κ. Θεόδωρος Χ. Γκούμας ασχολήθηκε με τον επαναστάτη Επίσκοπο και προέκυψε ένα 250σέλιδο βιβλίο. Αποκαλυπτικό έργο ή δημοσιογραφικό ρεπορτάζ ιστορικού περιεχομένου βασισμένο σε έγκυρες και διασταυρωμένες ιστορικές πηγές; Κι ο ίδιος δεν το ξεκαθαρίζει. Η ύλη ξεδιπλώνεται σε 28 κεφάλαια, από 11ο έως και 13ο μεσολαβούν ένθετα, όπως και το 28ο. Αναγκαία η επίκληση και παράθεση στοιχείων, απόψεων προηγουμένως ασχοληθέντων συγγραφέων.
Πώς παρατίθενται οι βιβλιογραφικές αναφορές;
Συγγραφέας, τίτλος έργου, εκδότης, τόμος, έτος, σελ. Δεν ακολουθείται τέτοια τακτική. Στη λήψη του β΄ βαθμού ιεροσύνης συνάπτει έγγραφο της εποχής του επισκόπου (σσ. 45-46· η ανάρρηση στον επισκοπικό θρόνο παρατίθεται στη σ. 54). Στην ερμηνεία του εγγράφου, αναφέρεται ένα όνομα· απουσιάζει το πού είναι δημοσιευμένο το κείμενο και ο τίτλος της εργασίας. Το ίδιο και στη σ. 59. Ψιλά γράμματα θα πείτε…
Τα κεφ. 8 και 9 ‘‘το σπίτι του Δεσπότη’’ και ‘‘δύο ξένοι στο σπίτι του Δεσπότη’’, πώς σχετίζονται με τον Ησαΐα; Στο τέλος αυτών και άλλων, μικρό κεφάλαιο μόνιμα ‘‘ο ήρωας μας’’. Εκεί γίνεται λόγος ‘‘για τον πνευματικό χωροχρόνο που περιέλαβε και λάμπρυνε ο ήρωας μας’’(σ. 69). Πολύ θα θέλαμε να μάθομε τον τρόπο τέτοιων δραστηριοτήτων… Παρεμβολή κειμένων άλλων συγγραφέων:
σσ. 72 – 77, 186 -189 & 194-196. Το καθιερωμένο ήταν να μελετηθούν, να αξιοποιηθούν και να ενταχθούν στο κείμενο του συγγραφέα με τη δέουσα βιβλιογραφική παραπομπή το καθένα. Στη σ. 92 παρατίθεται έγγραφο του Οικουμενικού Πατριαρχείου για έλλειψη στοιχείων περί επισκοπής Σαλώνων. Προς τι η αναδημοσίευση;
Για την παρουσία των Τούρκων στα Σάλωνα, περιέχεται αυτούσια η αλληλογραφία του συγγραφέα με πρεσβεία, τουρκικά ιδρύματα και υπηρεσίες. Καλή η προδιάθεση, ανικανοποίητοι απ’ την εξέλιξη της μετάθεση του έργου σε άλλους και δύσκολα συσχετιζόμενη με τον Ησαΐα…
Ξανά οι περιηγητές ετών 1804-1806 και ο ήρωας μας σε υποκεφάλαιο 2, κεφ. 14ο . Μήπως είναι συζητήσιμες οι κρίσεις των σσ. 141-2 για τον κατά σάρκα αδελφό του Ησαΐα, τον ηγούμενο Θεοδόσιο; Απεναντίας, στην από 28/12/1820 γνωστήν επιστολή του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄ στον Ησαΐα, δεν υπάρχει καμία αναφορά στην υπάρχουσα νεώτερη βιβλιογραφία και ανάλυσή της (σσ. 148-9). Τέλος και το μαργαριτάρι στη σ. 158: «όπως αναφέρει ο Ιερομόναχος Ευθύμιος (Πενταγιώτης) στο Χρονικό του Γαλαξειδιού εκεί, τότε: ‘‘Ο Πανουργιάς έλαβε 14 χιλ. γρόσια…’’. Αν ο ιερομόναχος που έγραψε με το χέρι του, το 1703 το περίφημο Χρονικό, μια μοναδική εξιστόρηση του μεσαιωνικού και μεταμεσαιωνικού ελληνισμού (τέλη 14ου αι. ώς και τον 17ον αι.), δεν έζησε τουλάχιστον άλλα 120 χρόνια, η εγκυρότητα του συγγραφέα μας, αντιμετωπίζει κάποια προβλήματα ιστορικής συνείδησης κι αίσθησης του ιστορικού χρόνου…
Και κάτι μικρότερα: Γράφει ‘‘οι διώξεις που δέχτηκαν από τους γκιαούρηδες είχε ανησυχήσει την Υψηλή Πύλη’’ (σ. 11). Άσκηση ύφους, ή ύβρις κατά της Επανάστασης; Ο Ησαΐας αποδύεται τα άμφια (σ. 11 κι αλλού, ώς και σ. 169). Το ρ. ‘‘αποδύομαι’’ είχε στην αρχαία ελληνική γλώσσα τη σημασία του βγάζω τα ρούχα μου ή απογυμνώνομαι. Όμως, στη νέα ελληνική, σημαίνει κάτι εντελώς διαφορετικό: αρχίζω μια δύσκολη προσπάθεια, μια δραστηριότητα, έναν αγώνα κ.λπ., αφιερώνομαι με πάθος σε κάτι, αγωνίζομαι με όλες μου τις δυνάμεις για κάτι… Κεφ. 22.2 ‘‘ο Ησαΐας διακηρύσσει τον αγώνα’’: διακηρύσσω σημ. ανακοινώνω επίσημα και με πανηγυρικό τρόπο, κάτι που αφορά ευρύτατο ή και το παγκόσμιο κοινό (διακηρύσσουμε την αφοσίωσή μας στην προστασία του περιβάλλοντος). Συνηθέστερα και καθιερωμένα χρησιμοποιούμε το: κηρύσσω Επανάσταση· δηλ. κάνω επίσημη ανακοίνωση έναρξής της και καλώ πανστρατιά. ‘‘Ο ένας και μοναδικός επίσκοπος που έπεσε μαχόμενος τους Τούρκους’’, Ο Ρωγών Ιωσήφ; Αδριανούπολη ή Ανδριανούπολη; Ο συγγραφέας γράφει ‘‘καρτερούν τους αρχιερείς του σήμερα να τους αναγνωρίσουν την αγιότητα’’ (σ. 5). Το γνωστό ζήτημα της Αγιοκατάταξης : Ησαΐα, Αθανασίου Διάκου και Παπαγιάννη, με την ατυχή του κατάληξη, δεν περιλαμβάνεται, όπως απαιτείτο, στη σ. 236. Ομοίως δεν είδαμε και στην έκταση που θα χρειαζόταν, αναφορά στο Μουσείο Ησαΐα στη Δεσφίνα. Δυναμική και αφανής, μια απόγονος συγγενούς του Επισκόπου, έχει συμβάλει θαυμαστά στην ανάδειξη του εθνομάρτυρα. Δημοσιογραφικά έστω, το θέμα, δεν ελκύει;
Το βιβλίο εκδόθηκε απ’ το Δήμο Δελφών. Εκδοτικοί οίκοι που σέβονται το όνομά τους, έχουν αναγνώστες που μελετούν κάθε υποβαλλόμενο προς έκδοση βιβλίο. Η ιστορία κι η ευθύνη του Δήμου μας, παλαιότερα αλλά κι εν όψει του εορτασμού των 200χρονων, επιτρέπεται να είναι κατώτερες;
Υ.Γ. Αντί ευχαριστιών στον εκδότη, είδαμε δημοσιογραφικόν έλεγχο της δημοτικής αρχής, σα να μην υπήρξε υποχρεωτική αποχή από όλα, λόγω πανδημίας, και για γιορτές εφέτος και προγραμματισμούς. Αυτά είναι μια άλλη ιστορία, που μπορεί να λάβει μιάν άλλην απάντηση...
φίλος αναγνώστης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου