Δελφοί, Αμφισσα, Ιτέα Ταξίδι στον ομφαλό της Γης

Σε τούτη την ακρογωνιά της Ρούμελης θα τα δεις όλα! Θεόρατα και χιονισμένα ακόμη βουνά, λαχταριστά ακρογιάλια, παραδοσιακές πολιτείες, αρχαία μαντεία, Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς και ίσως… το κέντρο του κόσμου!
Αφήστε το αυτοκίνητο ψηλά στις τελευταίες γειτονιές των Δελφών και περπατήστε χαλαρά μακριά από τον συνωστισμό των δεκάδων οχημάτων ώς τις παρυφές του αρχαιολογικού χώρου.

Στον σύντομο αυτόν περίπατο το βλέμμα θα ανιχνεύσει τον ανοιχτό ορίζοντα, θα ψηλαφίσει τη διάσημη τοπιογραφία, τις κεραμοσκεπές του χωριού, το λαδοπράσινο του ελαιώνα, το γαλάζιο του Κορινθιακού Κόλπου, τα βράχια του Παρνασσού, τις χιονισμένες ακόμη και τον Μάη ακρώρειες των ρουμελιώτικων βουνών.

Κάθε μέτρο αυτής της αρχαίας γης, από τα ακρογιάλια και τον κάμπο ώς τα έλατα των βουνών, είναι περπατημένο εδώ και χιλιάδες χρόνια από περιηγητές, προσκυνητές, πολέμαρχους και βασιλιάδες, ξωμάχους και τσοπάνηδες, κλέφτες και αντάρτες, ψαράδες και καραβοκύρηδες…

Οι περισσότεροι βέβαια από τους χιλιάδες σύγχρονους επισκέπτες, Ελληνες και ξένους, που περνούν κάθε Σαββατοκύριακο από τους Δελφούς, θα κάνουν μια σύντομη βόλτα στον αρχαιολογικό χώρο, θα επιβιβαστούν και πάλι στα πούλμαν για να πάρουν τον δρόμο της επιστροφής γνωρίζοντας ελάχιστα πράγματα για τον υπέροχο αυτόν τόπο.

Η μικρή απόσταση της περιοχής από την πρωτεύουσα, αλλά και άλλες πόλεις της Στερεάς Ελλάδας, οι θαυμάσιες και συνεχείς εναλλαγές του βουνού με τη θάλασσα, τα μοναδικά μνημεία πολιτισμού, που δεν περιορίζονται σε αυτά των Δελφών, καθιστούν τη Φωκίδα ιδανικό προορισμό για τις αποδράσεις αυτής της εποχής που παίζει με ευχάριστη διάθεση ανάμεσα στην άνοιξη και το καλοκαίρι.

Το σκηνικό του Αγγελόπουλου

 

Λίγο ψηλότερα από τη Χάρμαινα συναντάμε τη βυζαντινή εκκλησία του Σωτήρος (11ος αι.) που είναι ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της Στερεάς Ελλάδας.

Στο κέντρο της πόλης, πάνω από τη μεγάλη πλατεία, δεσπόζει ο Μητροπολιτικός Ναός της Ευαγγελίστριας με τα ρωμαϊκά ψηφιδωτά, το παλαιοχριστιανικό Βαπτιστήριο του 3ου-4ου αιώνα και τις τοιχογραφίες του αγιογράφου Σπύρου Παπαλουκά.

Χαμηλότερα στο παραδοσιακό καφενείο της πλατείας Κεχαγιά έγιναν το 1974 τα γυρίσματα της ταινίας «Θίασος» του διάσημου σκηνοθέτη Θ. Αγγελόπουλου (1935-2012) - ο χώρος ακόμη και σήμερα διατηρείται όπως αποτυπώθηκε στην ταινία. Συνεχίστε τον περίπατό σας στη ρίζα του λόφου όπου δεσπόζει το κάστρο.

 

Αναζητήστε το ιστορικό κέντρο με τα παλιά κτίρια που αντέχουν στον χρόνο, τις ξεχασμένες κρήνες και τις γραφικές γειτονιές και μην παραλείψετε να επισκεφτείτε το Αρχαιολογικό Μουσείο Αμφισσας με εκθέματα από την εποχή του χαλκού μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια, αλλά και με την αξιόλογη νομισματική συλλογή.

Αναζητήστε τα σημαδεμένα περιπατητικά μονοπάτια που ξεκινούν από τη Χάρμαινα και κατευθύνονται σε διάφορες τοποθεσίες και θα διαπιστώσετε πως η Αμφισσα είναι μια πόλη που σε ταξιδεύει με τον τρόπο της στον χρόνο.

Σεργιάνι στα ταμπάκικα της Αμφισσας

Η πρωτεύουσα της Φωκίδας δεν διακρίνεται για τις τουριστικές περγαμηνές της, ωστόσο έχει να διηγηθεί μια σπουδαία και μακραίωνη Ιστορία που έχει αφήσει το αποτύπωμά της στο κάστρο των Σαλώνων, στις γειτονιές της Χάρμαινας, στις βυζαντινές εκκλησιές, στους ρόζους των χιλιόχρονων ιερών δέντρων του ελαιώνα...

Χτισμένη στην άκρη του κάδρου, κουρνιασμένη στη ρίζα του χαμηλού βουνού Κόφινας, με τον λαδοπράσινο ελαιώνα στα πόδια της, η Αμφισσα (Σάλωνα) πάντα κινούσε το ενδιαφέρον περιηγητών και κατακτητών.

Αρχαιολογικές ανασκαφές, αλλά και αναφορές σε αρχαία κείμενα μαρτυρούν ότι η ευρύτερη περιοχή κατοικήθηκε αδιάλειπτα από τα μυκηναϊκά χρόνια. Η αρχαία Αμφισσα ήταν η μητρόπολη των Εσπερίων ή Οζολών Λοκρών. Παρ' όλο που το 338 π.Χ. ο Φίλιππος Β' ο Μακεδόνας την κατέλαβε και την κατέστρεψε, η Αμφισσα ανέκαμψε γρήγορα και έγινε ένα από τα σημαντικότερα μέλη της Αιτωλικής Συμπολιτείας.

Το μεσαιωνικό καστέλι, θεμελιωμένο πάνω σε κυκλώπεια τείχη, χτίστηκε από Φράγκους και Καταλανούς ιππότες σε σημείο όπου προϋπήρχε αρχαίο φρούριο. Η πλεονεκτική θέση του επέτρεπε την επιτήρηση των θαλάσσιων και μεσόγειων περασμάτων.

Τα άφθονα πηγαία νερά της περιοχής παρείχαν τη δυνατότητα στους βυρσοδέψες-ταμπάκηδες να στήσουν τις μικρές τους βιοτεχνίες. Τα ταμπάκικα, όπως λέγονταν, συνέχισαν να παράγουν άριστης ποιότητας επεξεργασμένα δέρματα ώς τα μέσα του 20ού αιώνα, όταν το πλαστικό και οι φτηνότερες εισαγωγές παραγκώνισαν τα χειροποίητα τοπικά προϊόντα.

Στη Χάρμαινα και στα εργαστήρια βυρσοδεψίας της αναφέρεται ο Ιρλανδός ζωγράφος, περιηγητής και συγγραφέας Dodwell που πέρασε από εδώ στις αρχές του 19ου αιώνα.

Πλάι στην πηγή Τουλασίδι στην πλατεία της Χάρμαινας, σε ανακαινισμένο παραδοσιακό κτίσμα στεγάζεται η Δημοτική Πινακοθήκη που είναι επισκέψιμη. Στους χώρους της εκτίθενται τα εντυπωσιακά ανθίβολα (προσχέδια με κάρβουνο, σε πραγματικές διαστάσεις) του ονομαστού ζωγράφου – αγιογράφου Σπύρου Παπαλουκά (1892–1957).

Η Ιτέα, ο Καποδίστριας και το θρυλικό πλοίο «Καρτερία»

Εδώ, στην άκρη του Κρισσαίου Πεδίου της αρχαιότητας, του σημερινού δηλαδή Ελαιώνα της Αμφισσας, στη θέση του μικρού λιμανιού της Σκάλας Σαλώνων επέλεξε ο Καποδίστριας το 1830 να χτίσει τη σύγχρονη Ιτέα.Βέβαια τη σπουδαία γεωγραφική θέση της Ιτέας δεν την ανακάλυψαν πρώτοι οι μηχανικοί του Καποδίστρια.

Σε αυτόν τον ορμίσκο προϋπήρχε η αρχαία πόλη Κίρρα. Τα ευρήματα των αρχαιολόγων απέδειξαν την οικιστική δραστηριότητα στην περιοχή ήδη από το 3000 π.Χ. Πιθανόν πρώτοι να ήρθαν εδώ Κρήτες έμποροι και να δημιούργησαν διαμετακομιστικό σταθμό.

Το 1100 π.Χ. η Κίρρα ήταν μια ισχυρή και πλούσια πόλη με σπουδαίο λιμάνι, καταστήματα και ναυπηγεία, αφού εδώ ελλιμενίζονταν όχι μόνο τα εμπορικά πλοία, αλλά και αυτά που μετέφεραν τους προσκυνητές του ιερού χώρου των Δελφών. Η ιστορία της Κίρρας συνεχίστηκε αδιάλειπτη μέχρι το 740 μ.Χ. όταν καταστράφηκε από ισχυρό σεισμό.

Στη βραχονησίδα Αγιος Κωνσταντίνος με τον ομώνυμο ναό, που απέχει μόλις 1 ν.μ. από το λιμάνι της Ιτέας, υπήρχε πρόχειρο νοσοκομείο κατά την Επανάσταση του '21.

Στη Σκάλα Σαλώνων στις 17 Σεπτεμβρίου 1827 το ατμοκίνητο πολεμικό πλοίο «Καρτερία» βύθισε την τουρκική ναυαρχίδα. Με την πράξη αυτή καταγράφηκε στην παγκόσμια Ιστορία ως το πρώτο ατμοκίνητο πολεμικό πλοίο που ενεπλάκη σε ναυμαχία!

Δελφοί και ο ομφάλιος λώρος της Γαίας
Το Μαντείο των Δελφών για τους αρχαίους Ελληνες ήταν το κέντρο του κόσμου! Σύμφωνα με την επικρατούσα παράδοση, ο Δίας άφησε ελεύθερους δύο αετούς, ο ένας πέταξε προς την Ανατολή και άλλος προς τη Δύση. Τα πουλιά, αφού έκαναν τον γύρο της Γης, συναντήθηκαν στους Δελφούς, πράγμα που έκανε τους αρχαίους Ελληνες να πιστέψουν πως εδώ βρισκόταν ο ομφαλός του κόσμου.
Το μαντείο, που χτίστηκε τον 7ο αιώνα π.Χ., αφιερώθηκε στον θεό Ηλιο - Απόλλωνα που σκότωσε τον δράκο Πύθωνα και στην πορεία του χρόνου απέκτησε τεράστια αίγλη σε όλο τον γνωστό τότε αρχαίο κόσμο. Οι χρησμοί της μάντισσας Πυθίας ήταν περιζήτητοι και τους αποζητούσαν όλοι, από τους απλούς αγρότες που ήθελαν να μάθουν αν θα έχουν καλή σοδειά, μέχρι τους πανίσχυρους βασιλιάδες που ρωτούσαν αν θα κερδίσουν τον πόλεμο που σχεδίαζαν. Οι πιστοί έπρεπε πρώτα να πλύνουν το σώμα τους στην πηγή Κασταλία και να εξαγνιστούν ακολουθώντας συγκεκριμένη διατροφή.
Τα Πύθια, οι πανελλήνιοι εορταστικοί αγώνες που διοργανώνονταν εδώ, ήταν πασίγνωστοι και σχεδόν εφάμιλλοι με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Με την πάροδο του χρόνου οι προσφορές που συγκεντρώθηκαν ήταν αμέτρητες και ο συνολικός πλούτος του Μαντείου αμύθητης αξίας. Οποιος ήλεγχε το Μαντείο και την πολιτική που ασκούσε ήταν παράλληλα και ο κυρίαρχος της Ελλάδας. Για τον λόγο αυτό έγιναν τρεις «ιεροί πόλεμοι».
Με την επικράτηση του χριστιανισμού το Μαντείο υπέπεσε σε μαρασμό μέχρι την εποχή του Βυζαντίου, όταν ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α' σταμάτησε οριστικά τη λειτουργία του ιερού.
Πάνω στον σημερινό αρχαιολογικό χώρο, του οποίου οι ανασκαφές άρχισαν το 1891 από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή, είχε χτιστεί το χωριό Καστρί.

Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Ο επισκέπτης θα εντυπωσιαστεί, εκτός των άλλων, από τους ογκώδεις κίονες που κρατούσαν τον Ναό του Απόλλωνα (4ος αι.) -το σημαντικότερο μνημείο των Δελφών- όπου δίνονταν οι μαντικοί χρησμοί, τον ναΐσκο του Θησαυρού των Αθηναίων και τη Στοά, το αρχαίο Γυμνάσιο και το αρχαίο Στάδιο -το καλύτερο διατηρημένο στην Ελλάδα- (5ος αι.), όπου διεξάγονταν οι Πυθικοί Αγώνες, αλλά και από το αρχαίο θέατρο των 5.000 θέσεων όπου γίνονταν οι πνευματικές εκδηλώσεις που πλαισίωναν τα Πύθια. Σημαντικό είναι και το μουσείο που λειτουργεί στον ίδιο χώρο.

Κάτω από τον δρόμο διακρίνεται τμήμα της Θόλου της Αθηνάς Προναίας (4ος αι.). Πρόκειται για ένα κυκλικό οικοδόμημα δωρικού ρυθμού, του οποίου η χρήση ακόμα δεν έχει προσδιοριστεί από τους μελετητές.

Να υπολογίζετε πως η επίσκεψη στους διαφορετικούς χώρους και στο μουσείο θα κρατήσει αρκετές ώρες. Το εισιτήριο και για τους δύο αρχαιολογικούς χώρους, αλλά και για το μουσείο είναι ενιαίο και κοστίζει για τους ενήλικες 12 ευρώ, ενώ για παιδιά έως 18 ετών και όσους είναι άνω των 60 ετών η είσοδος είναι δωρεάν.

Οι αρχαιολογικοί χώροι των Δελφών είναι ανοιχτοί από τις 8 το πρωί έως τις 7 το βράδυ, όλες τις ημέρες της εβδομάδας (τηλ. επικοινωνίας 22650-82312).

🏨 Διαμονή

Δελφοί:

● «Amalia», τηλ. 22650-82101
● «Delphi Palace», τηλ. 22650-82151
● «Pitho», τηλ. 22650-82850
● «Nidimos», τηλ. 22650-83293

Ιτέα:

● «Καλαφάτης», τηλ. 22650-32294
● «Nafsika Palace», τηλ. τηλ. 22650-33300
● «Trokadero Hotel», τηλ. 22650-33413 

Αμφισσα:

● «Amfissaeum», τηλ. 22650-22161
● «Kelari Studios», τηλ. 22650-29492
● Ξενώνας «Ωμόπλινθος», τηλ. 6937078862 

🔻 Κείμενο - φωτογραφίες: Θοδωρής Αθανασιάδης www.viewsofgreece.gr